Młodzi na ratunek? Co o ekologii myśli dzisiejsza młodzież?

Większość młodych ludzi się tym bardziej przejmuje, dlatego że to my będziemy żyli w tym świecie, który powstaje teraz. Jakie podejście do ochrony środowiska ma młodzież?

Wedle analiz Paula Faethe’a oraz Benjamina K. Sovacoola[1], w 2040 roku może zabraknąć czystej wody, ONZ podaje, że do końca obecnego wieku średnia roczna temperatura wzrośnie nawet o 4°C[2], a, jak przewiduje WWF[3], rafy koralowe zagrożone są degradacją. Naukowcy, ekolodzy i aktywiści przestrzegają o nieodwracalnych skutkach działalności człowieka już od dłuższego czasu, ale mimo to wielu ludzi dalej nie wydaje się być tym przejęta. Wizja zniszczonej przez zmiany klimatu przyszłości jest jednak bliższa niż kiedykolwiek wcześniej – i z tego powodu warto zwrócić uwagę na to, czego starszych nauczyć może pokolenie, które będzie doświadczało skutków tych zmian na własnej skórze.

Młodzi na ratunek?

Truizmem jest stwierdzenie, że młodym ludziom zależy na ochronie środowiska, co jednak nie odbiera mu słuszności. Kto w końcu, jak nie my, pokolenie wychowane w przeświadczeniu o obowiązku segregowania śmieci, straszone konsekwencjami ocieplenia klimatu w szkole, w telewizji i w internecie, od młodego nauczone, że planeta Ziemia to nasz dom, o który należy dbać, miałby poradzić sobie z takim wyzwaniem? Aby zweryfikować i rozwinąć odpowiedź na to pytanie, porozmawiałem z uczniami warszawskich liceów – Aleksem, Marią, Alą i Kaliną – na temat ich poglądów dotyczących dbania o środowisko oraz zmian klimatycznych. Naszkicowany przeze mnie obraz zdania młodzieży na ten temat nie jest oczywiście reprezentatywny dla całej tej grupy, ale pozwolił przynajmniej dojść do głosu tym, których dorosłe pokolenie powinno wysłuchać.

Na pierwsze pytanie – „Czy uważasz, że należy dbać o środowisko?” – wszyscy moi rozmówcy niemalże bez zająknięcia odpowiedzieli „tak”, podkreślając, że jest to nie tylko kwestia dobrej woli, ale również obowiązek każdego z nas.

– Mamy tylko jedną planetę, a zupełnie o tym fakcie zapominamy. Dbanie o środowisko wcale nie jest trudne i nie zajmuje wiele czasu, ale gdy każdy z nas skupi się na sobie i swoim postępowaniu będzie widać tego efekty – stwierdza Maria.

Tymi słowami zwraca uwagę na fakt, że w przeciwdziałaniu zmianom klimatycznym liczą się nawet najmniejsze gesty. Aby troszczyć się o planetę nie trzeba w końcu wywracać całego życia do góry nogami, wystarczy wyrobić sobie parę prostych nawyków, takich jak segregowanie śmieci, używanie wielorazowych toreb na zakupy czy ograniczenie zużywania wody. Podobnie do Marii, o wartości aktywnego dbania o środowisko przekonuje również Ala:

– Dużo się o tym mówi, ale mało się robi, a jeśli się robi, to tylko tak pozornie. Nie wiem dlaczego jest to takie trudne. Na przykład w moim domu jest tak, że ja mam kosze na śmieci oddzielone: papier, plastik, szkło… […] I tak powinno być wszędzie, i wszyscy ludzie niby wiedzą, że trzeba to segregować, ale jest w tym taka ignorancja [ludzie mówią – przyp. autora] „że jedna osoba tego nie zmieni”.

Widać więc, że wśród moich rozmówców poziom świadomości na temat problemów związanych z ociepleniem klimatu jest wysoki, a działania odpowiednie. Jednak pomimo tego pozytywnego nastawienia do pomocy, nie dało się ukryć również bardziej pesymistycznych opinii.

– Przy temacie dbania o środowisko często doskwiera mi poczucie bezsensu, dlatego że jednak najbardziej za ocieplenie klimatu odpowiadają nie jednostki, tylko jakieś duże firmy i to też nie w Polsce, tylko na przykład w Stanach, w Chinach – mówi Aleks.

Nie jest on odosobniony w takim postrzeganiu obecnej sytuacji. Badanie, o którym przeczytać możemy na stronie Programu Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju[4] wyjawia nam, że ponad 50% młodych osób odczuwa smutek, stres, złość czy bezsilność w związku ze zmianami klimatu. Nie należy się dziwić takim reakcjom – problemy ze stanem naszej planety widać już od dobrych kilkudziesięciu lat, natomiast dopiero od niedawna większość ludzi zaczęła w pełni pojmować powagę tej katastrofy. Podobnymi przemyśleniami dzieli się ze mną Ala, odpowiadając na pytanie „Czy ocieplenie klimatu to największy problem z jakim obecnie zmaga się ludzkość?”:

– Większość młodych ludzi się tym bardziej przejmuje, dlatego że to my będziemy żyli w tym świecie, który powstaje teraz.

Na alarm bije również Maria:

– Część ludzi w dalszym ciągu nie wierzy w katastrofy klimatyczne, a niestety działać należy już teraz.

Obecni nastolatkowie obawiają się przede wszystkim konsekwencji związanych z postępowaniami dorosłych. W końcu to my, a nie ludzie dużo starsi, będziemy żyli w świecie, który oni stworzyli. Nie oznacza to jednak, że moi rówieśnicy winią za zmiany klimatyczne przede wszystkim poprzednie pokolenia.

– Nie sądzę, że da się określić konkretne osoby albo grupy ludzi odpowiedzialne za stan naszej planety. […] Odpowiedzialność za Ziemię spoczywa na nas wszystkich i zamiast skupiać się na ściganiu tych podmiotów, lepiej spożytkować ten czas na kolejne działania edukujące społeczeństwo i poszerzające nasze próby naprawienia błędów – zaznacza Kalina.

Młodzież krzyczy na tematy związane z dbaniem o środowisko – widać to w powyższych wypowiedziach, w strajkach klimatycznych, którymi uczestnikami są w większości osoby z nowego pokolenia oraz w działalności młodych aktywistek, takich jak Autumn Peltier czy Greta Thunberg. Pytaniem pozostaje, na ile zdadzą się te wszystkie słowa i czyny w obliczu piętrzących się problemów.

Remedium

Może jednak nie będzie tak źle, jak nam się wydaje.

Słuchając wiadomości i wczytując się w badania dotyczące zmian klimatu można ulec wrażeniu, że sprawa przyszłości Ziemi została już dawno temu przesądzona. Jest to jednak tylko iluzja, ponieważ na działanie wcale nie jest za późno, a patrząc na podejście młodzieży do problemów, z jakimi się zmagamy, warto jeszcze nie tracić nadziei. Dla osób, z którymi miałem przyjemność rozmawiać kwestia dbania o środowisko to obowiązek, jaki wypełniają każdego dnia. Myślę, że każdy z nas – niezależnie od wieku – może brać przykład z takiej postawy i samemu stać się remedium na problemy ludzi przyszłości.

Szymon Kornacki

[1] https://www.researchgate.net/publication/290190621_Capturing_Synergies_Between_Water_Conservation_and_Carbon_Dioxide_Emissions_in_the_Power_Sector

[2] https://www.un.org/sustainabledevelopment/blog/2015/03/what-will-the-weather-be-like-in-2050/

[3] https://www.worldwildlife.org/stories/our-planet-is-warming-here-s-what-s-at-stake-if-we-don-t-act-now

[4] https://www.undp.org/blog/tapping-power-young-people-climate-action?utm_source=chatgpt.com