Zmiany klimatyczne mogą w dłuższej perspektywie wpłynąć na szeroki wachlarz produktów, zmniejszając ich dostępność i podnosząc ceny. Produkcja żywności staje się coraz bardziej niestabilna. Naukowcy prognozują, że w ciągu najbliższych 30 lat wzrost temperatur może zmniejszyć globalną produkcję pomidorów nawet o 6%.
Heatflation, czyli „inflacja klimatyczna”, odnosi się do wzrostu cen spowodowanego wpływem zmian klimatycznych na rolnictwo i produkcję żywności. Podkreśla, w jaki sposób ekstremalne zjawiska pogodowe — takie jak susze, powodzie i fale upałów — niszczą uprawy na całym świecie, prowadząc do zmniejszenia plonów i wzrostu kosztów podstawowych produktów spożywczych.
Susza a rosnące ceny oliwy
Hiszpania, największy producent oliwy na świecie (odpowiadający za około 44% globalnej produkcji), w latach 2022–2023 doświadczyła poważnych susz i fal upałów. Szczególnie dotknięty został region Andaluzji, co spowodowało spadek zbiorów o połowę, do około 780 tysięcy ton.
Skutki te doprowadziły do gwałtownego wzrostu cen oliwy z oliwek. Podczas gdy historyczne ceny wahały się w granicach 3–4 tysięcy dolarów za tonę, w 2023 roku wzrosły do poziomu około 9,4 tysiąca dolarów za tonę. Jest to bezpośredni rezultat ekstremalnych warunków klimatycznych, które osłabiają produkcję rolną w regionie Morza Śródziemnego. W regionie tym zmiany klimatyczne – wyższe temperatury, częstsze susze – postępują o około 20% szybciej niż w innych częściach świata, co negatywnie wpływa na produkcję rolniczą, w tym oliw.
Globalne rolnictwo w obliczu wyzwań klimatycznych
Zmiany klimatyczne coraz bardziej wpływają na światowe rolnictwo, stawiając pod znakiem zapytania przyszłość upraw wielu kluczowych produktów. Szczególnie wrażliwe na te zmiany są rośliny takie jak pszenica, soja czy orzeszki ziemne. W Argentynie długotrwałe susze znacząco ograniczyły produkcję orzeszków ziemnych, co wpłynęło na globalne łańcuchy dostaw i podaż tego produktu.
Podobne problemy dotyczą podstawowych surowców, takich jak ryż, zboża czy przyprawy. Miłośnicy pikantnych potraw mogą odczuć skutki inflacji klimatycznej szczególnie dotkliwie. Susza w Meksyku, jednym z głównych producentów ostrych papryczek, prowadzi do mniejszych zbiorów, co przekłada się na wyższe ceny. Choć dotychczas były to problemy sezonowe, zmieniające się warunki pogodowe coraz bardziej destabilizują rolnictwo. Te zmiany nie tylko obciążają budżety konsumentów, ale również stawiają nowe wyzwania przed globalnym sektorem rolniczym.
Jak inflacja klimatyczna zmieni ceny w Polsce?
Pszenica: Susze i upały mogą zmniejszyć plony, co prowadzi do wzrostu cen chleba, makaronu i innych produktów zbożowych.
Ryż: Ekstremalne warunki pogodowe, takie jak powodzie, wpływają na zbiory w krajach będących głównymi producentami. W Tunezji tegoroczne zbiory zbóż spadły o 60%, a uprawy ryżu także ucierpiały.
Kawa/kakao: Zmiany temperatur i opadów zakłócają uprawy w rejonach tropikalnych, gdzie kawa rośnie najlepiej. Klimatyczne zaburzenia w krajach tropikalnych, takich jak Brazylia (kawa) i Wybrzeże Kości Słoniowej (kakao), prowadzą do wzrostu cen tych produktów, które są importowane do Polski.
Soja: Susze obniżają plony, co wpływa na ceny olejów roślinnych i pasz dla zwierząt.
Owoce i warzywa: Upały i niedobory wody zmniejszają zbiory, przez co ich dostępność na rynku maleje.
Orzeszki ziemne: Susze, jak te w Argentynie, powodują spadek produkcji, co podnosi ceny produktów takich jak masło orzechowe.
Oliwa z oliwek: Importowana głównie z krajów basenu Morza Śródziemnego, które są dotknięte długotrwałymi suszami. Obniżenie produkcji oliwy, szczególnie w Hiszpanii, może powodować wzrost jej cen w Polsce.
Ostre przyprawy i warzywa: Susze w Meksyku i innych regionach mogą wpłynąć na dostępność i ceny ostrych papryczek czy pomidorów, które są istotnym składnikiem wielu dań.
Nabiał: Stres cieplny u bydła powoduje spadek produkcji mleka, co wpływa na ceny mleka, serów i jogurtów. To zjawisko dotyczy również polskiego sektora mleczarskiego.
Jakie kierunki działań powinno się wprowadzić, by dostosować się do wyzwań związanych ze zmianami klimatycznymi i klęskami żywiołowymi:
Zastosowanie nowych technologii
Precyzyjne rolnictwo: Wykorzystanie czujników, dronów i narzędzi GPS do optymalizacji zużycia wody, nawozów i pestycydów.
Monitorowanie pogody: Nowoczesne systemy prognozowania pozwalają na szybsze reagowanie na ekstremalne zjawiska pogodowe.
Odporne odmiany roślin
Hodowla nowych odmian: Uprawa roślin odpornych na suszę, ekstremalne temperatury czy powodzie.
Efektywne gospodarowanie wodą
Nawadnianie kroplowe: Minimalizowanie zużycia wody poprzez precyzyjne dostarczanie jej do korzeni roślin.
Budowa zbiorników retencyjnych: Magazynowanie wody deszczowej na okresy suszy.
Stosowanie technik poprawiających jakość gleby: płodozmian, uprawy osłonowe czy ograniczanie orki.
Integracja drzew z uprawami rolnymi w celu zwiększenia bioróżnorodności i retencji wody.
Zwiększenie różnorodności
Uprawa wielu gatunków, aby zmniejszyć ryzyko strat spowodowanych niekorzystnymi warunkami dla jednej rośliny.
Podnoszenie świadomości i wiedzy na temat praktyk przystosowawczych.
Tworzenie lokalnych grup rolników, które wspólnie inwestują w technologie i dzielą się wiedzą.
Te działania nie tylko zwiększają odporność na zmiany klimatyczne, ale także promują zrównoważony rozwój rolnictwa w perspektywie długoterminowej. W obliczu narastających wyzwań związanych z klimatem, szybka adaptacja może okazać się kluczowa dla zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego i naszego portfela.
Źródło: m.in. agronfoodprocessing.com, earth.org, miasto2077
