O najważniejszych wyzwań związanych z recyklingiem, ograniczaniem odpadów oraz sposobami kształtowania proekologicznych nawyków konsumenckich, które mogą realnie wpłynąć na ochronę środowiska. Opowiada dr inż. Jolanta Kamińska-Borak z Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego
Katarzyna Kamyczek: W większości sklepów nadal dostępne są cienkie torebki foliowe do pakowania żywności – zaskakujące, zwłaszcza że miały już zniknąć. Co gorsza, nie nadają się do recyklingu. Dlaczego wciąż są w użyciu? Jak zniechęcić kupujących do korzystania z nich? Większość robi to z przyzwyczajenia.
Jolanta Kamińska-Borak: Trudno jednoznacznie odpowiedzieć, dlaczego cienkie torebki pozostają w użyciu. Kluczowe jest jednak zwiększanie świadomości konsumentów, ponieważ to ich decyzje wpływają na wybór opakowań. Istotną rolę odgrywa edukacja ekologiczna oraz zapewnienie dostępnych alternatyw. Najlepszym rozwiązaniem byłoby, gdyby klienci przychodzili do sklepów z własnymi, wielorazowymi torbami. To właśnie edukacja i przekaz medialny kształtują właściwe nawyki i stanowią drogę do realnych zmian.
Coraz częściej w marketach pojawiają się napoje i woda w szklanych butelkach. Są droższe, ale sklepy zwracają kaucję. Czy szkło rzeczywiście odgrywa istotną rolę w recyklingu?
Tak, szkło ma istotne znaczenie w recyklingu. Mówimy tu zarówno o ponownym użyciu, napełnianiu, jeśli jest to możliwe, jak i procesie recyklingu. Jest materiałem permanentnym, a jego recykling odbywa się głównie w hutach szkła i jest dobrze znaną technologią. Im mniej uszkodzone i czystsze są zebrane odpady opakowaniowe ze szkła, tym mniej działań wymaga ich przygotowanie do ponownego przetworzenia.
Jak można zmniejszyć wpływ zakupów na środowisko? Może unikać owoców i warzyw pakowanych w folię?
Nie są to łatwe kwestie. Gospodarka o obiegu zamkniętym ma kluczowe znaczenie dla ograniczenia konsumpcjonizmu. Rezygnacja z gospodarki linearnej ma na celu ochronę zasobów, maksymalne wydłużenie użytkowania produktów oraz recykling wszystkich odpadów surowcowych, jeśli jest to możliwe. Zakupy powinny odpowiadać rzeczywistym potrzebom, które często bywają zawyżone, co w konsekwencji prowadzi do nadmiernej konsumpcji. W efekcie generujemy głównie bioodpady takie, jak zmarnowana żywność, czy odpady opakowaniowe. Ograniczenie zakupu owoców i warzyw owiniętych w folię to dobry kierunek – tym bardziej że wkrótce wejdzie w życie unijne prawo zakazujące stosowania folii do pakowania warzyw i owoców poniżej 1,5 kg.
Recykling to kluczowy element ograniczania negatywnego wpływu konsumpcji na środowisko. Polega na przetwarzaniu odpadów, takich jak plastik, papier czy szkło, w nowe produkty. Choć 79% respondentów (*) deklaruje segregowanie śmieci, w rzeczywistości robi to tylko 43%. Jak skutecznie przekonać ludzi, że recykling ma sens?
Kluczową rolę odgrywają edukacja i propagowanie dobrych praktyk. Niezbędne jest podnoszenie świadomości konsumentów oraz przedsiębiorców na temat zrównoważonego rozwoju, odpowiedzialnej konsumpcji i skutecznych metod ograniczania wytwarzania odpadów.
Im więcej odpadów poddajemy recyklingowi, tym mniej surowców naturalnych zużywamy i mniej śmieci trafia na wysypiska lub do spalarni. Które odpady najłatwiej poddać recyklingowi? Co można wyprodukować z powstałego granulatu?
To pytanie jest na tyle obszerne, że mogłoby stanowić temat całego wykładu o technologii recyklingu odpadów. W skrócie – dla większości materiałów takich, jak tworzywa sztuczne, metale, szkło, papier, czy odpady wielomateriałowe, istnieją odpowiednie technologie recyklingu.
W przypadku granulatów polimerowych zastępują one pierwotne surowce polimerowe wykorzystywane w produkcji. W zasadzie większość materiałów można poddać recyklingowi, jednak granulaty przeznaczone do produkcji opakowań spożywczych podlegają szczególnym wymaganiom. Jest to w pełni uzasadnione, ponieważ ma to na celu zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego konsumentów.
Słoiczków po majonezie czy śmietanie nie trzeba myć? Większość ludzi wrzuca je do odpadów zmieszanych. Czy to błąd? Jak prawidłowo segregować te opakowania?
Należy segregować odpady tak, aby każdy rodzaj materiału trafiał do odpowiedniego pojemnika. Zanieczyszczenia takie, jak resztki jedzenia, zostaną usunięte w procesie przygotowania do recyklingu. Na przykład szkło powinno trafić do zielonego pojemnika, niezależnie od tego, czy zawiera pozostałości po produktach, takich jak majonez. Podobna zasada dotyczy innych materiałów – kluczowe jest ich prawidłowe przyporządkowanie do właściwej frakcji.
Dlaczego mokrych ręczników papierowych nie należy wrzucać do plastiku, tylko do odpadów zmieszanych?
To kwestia do dyskusji. Jeśli bioodpady są poddawane fermentacji, mokry ręcznik papierowy powinien trafić do pojemnika na bioodpady. Jeśli jest tylko lekko wilgotny, można go wrzucić do papieru, ponieważ celem jest odzyskanie celulozy w procesie recyklingu. Do odpadów zmieszanych powinien trafiać jedynie w ostateczności. Nigdy nie wolno wyrzucać go do plastiku! Ważne jest, abyśmy mieli świadomość, co dzieje się z naszymi odpadami i w jaki sposób będą one dalej przetwarzane.
Skoro mowa o papierze – aż 42% wycinanych na świecie drzew przeznacza się na jego produkcję. Czy każde papierowe opakowanie można poddać recyklingowi? Co z kartonami nie zanieczyszczonymi żywnością, tłuszczem czy foliami? Jakie nowe produkty można z nich wytworzyć?
Papier oraz opakowania z papieru i tektury zawierają celulozę, dlatego poddajemy je recyklingowi. Kluczowe jest odpowiednie przygotowanie odpadów, co oznacza eliminację zanieczyszczeń i materiałów nienadających się do przetworzenia, dlatego warto usuwać z kartonów wszelkie taśmy klejące.
Proces recyklingu jest znacznie łatwiejszy, gdy odpady są czyste i stanowią jednolity strumień. Dlatego ponownie podkreślamy znaczenie prawidłowej segregacji. Z odzyskanego papieru po kartonach można wytwarzać m.in. nową tekturę falistą, papier pakowy, ekologiczne torby, a także wkładki ochronne do paczek i inne produkty papierowe, które pozwalają na ograniczenie zużycia surowców pierwotnych.
Polacy niechętnie segregują bioodpady, tłumacząc to brakiem miejsca do przechowywania. Czy warto jednak podjąć ten wysiłek? Jaki sens ma segregacja bioodpadów?
Jeśli bioodpady trafią do odpadów zmieszanych, muszą zostać wydzielone podczas sortowania w zakładzie przetwarzania. W takim przypadku trafiają do tzw. frakcji podsitowej i podlegają procesowi stabilizacji. Nie można ich jednak przetworzyć na produkty tak, jak ma to miejsce w przypadku odpadów zbieranych selektywnie.
Natomiast odpady biodegradowalne, które są zbierane selektywne, mogą być poddawane biologicznemu przetwarzaniu w kompostowniach lub instalacjach fermentacji. W wyniku tych procesów powstają produkty nawozowe i kompost, pod warunkiem, że spełniają wymagania określone w przepisach.
Jak żyć w duchu „zero waste”? Jakie nawyki mogą pomóc w ograniczeniu odpadów?
Ważne jest, aby nieustannie zwracać uwagę na nasze potrzeby, właściwie je oceniać i kupować tylko to, czego naprawdę potrzebujemy i w odpowiedniej ilości. Kiedy już wytworzymy odpady, pamiętajmy, że muszą one zostać przetworzone, dlatego odpowiednia segregacja jest kluczowa. Poszerzajmy swoją wiedzę, korzystajmy z zasobów z umiarem. Naprawdę każdy z nas może zrobić coś dla środowiska. To jest działanie dla siebie i przyszłych pokoleń.
