Kiedy mówimy o prawie własności mamy na myśli zazwyczaj rzeczy, fizyczne i namacalne obiekty, które można dotknąć, zmierzyć lub zważyć. Wówczas, kiedy oznajmiamy, że jesteśmy właścicielami danej rzeczy inne osoby nie mogą rościć sobie do niej praw, gdyż to my możemy daną rzeczą swobodnie dysponować. Możemy ją sprzedać, oddać lub nawet … zniszczyć. Ale co w przypadku, gdy danej rzeczy nie możemy w ten sposób postrzegać, gdyż pomysł na nią dopiero się narodził a my zapisaliśmy to w formie kartki papieru, schematu lub utworzyliśmy kilka linii na kartce i nazwaliśmy to znakiem? Czy przysługuje nam wówczas jakakolwiek ochrona?
Taki wytwór ludzkiego umysłu określany jest jako własność intelektualna. Rozumie się przez to liczne wynalazki, utwory literackie czy nazwy lub oznaczenia towarów stosowane przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Możemy podzielić własność intelektualną na dwie kategorie:
- Własność przemysłową, która obejmuje w swojej kategorii rozmaite patenty na wynalazki, znaki towarowe, wzory przemysłowe, oznaczenia geograficzne i również wzory użytkowe oraz topografie układów scalonych.
- Prawa autorskie, które chronią m.in. utwory literackie, filmy, piosenki i utwory muzyczne, obrazy, rzeźby, fotografie czy utwory architektoniczne. Tak zwane “prawa pokrewne do praw autorskich” zapewniają ochronę m.in. artystom scenicznym, producentom nagrań audiowizualnych czy też nadawcom radiowo telewizyjnym przed wykorzystaniem ich wizerunku w sposób niepożądany.
Dlaczego prawa własności intelektualnej są ważne? Dzięki nim, właściciele i twórcy mogą czerpać korzyści majątkowe lub zawodowe z przysługujących im praw. Oznacza to, że wykorzystanie utworu lub jakiegoś patentu przez inne podmioty daje korzyść osobie, która “wytworzyła” takie udogodnienie. Zasada ta wyrażona jest w art. 27 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, który stanowi, iż każdy człowiek ma prawo do ochrony moralnych i materialnych korzyści wynikających z jakiejkolwiek jego działalności naukowej, literackiej lub artystycznej.
Dlaczego należy promować i chronić własność intelektualną? W pierwszej kolejności należy wskazać, że działalność twórcza sprzyja rozwojowi wielu dziedzin, w tym ekologii. Dzięki prawom chroniącym autora patentu np. butelek filtrujących lub maszyn do oczyszczania ścieków mamy gwarancję, że nie będą one wykorzystywane przez podmioty trzecie bez zgody ich wynalazcy. Po drugie, dzięki tej ochronie zachęca się kolejnych twórców, artystów czy inżynierów do wprowadzania dalszych innowacji. Po trzecie, dzięki ochronie twórców i autorów ciekawych rozwiązań gospodarka oparta o dotychczasowe schematy, które niekorzystnie zanieczyszczały środowisko, może rozwijać się zgodnie z teorią zrównoważonego rozwoju a takie rozwiązania – podwyższają naszą ogólną jakość życia
Warto zaznaczyć, że samo znaczenie własności intelektualnej zostało dostrzeżone już w pierwszych aktach międzynarodowych w tym zakresie. Mowa tutaj o Konwencji paryskiej o ochronie własności przemysłowej z 1883 r. oraz Konwencji berneńskiej o ochronie dzieł literackich i artystycznych z 1886 r. Oba te traktaty są administrowane przez Światową Organizację Własności Intelektualnej (WIPO).
WIPO GREEN to interaktywna platforma, łącząca w sobie nowe technologie i dostawców rozwiązań technologicznych, którzy poszukują i mają wpisane w cel swojej działalności innowacje na rzecz poprawy stanu środowiska. WIPO GREEN powołano do życia w 2013 roku. Poprzez wspólną bazę informacyjną, sieć projektów wspierających ekologię oraz tworzenie platformy do współpracy i tworzenia innowacyjności w zakresie zielonej technologii wspiera się walkę m.in. z ociepleniem klimatu. “Greentech” , czyli wspomniana ekologiczna technologia jest opartym na korzystnym dla środowiska wpływie celem ochrony środowiska, mniejszego zanieczyszczenia pochodzącego z różnych źródeł, wykorzystywania wszystkich surowców w bardziej zrównoważony sposób niż technologie, które były używane do tego czasu substytucyjnie. Niniejsza definicja wynika z Konferencji Narodów Zjednoczonych “Środowisko i rozwój” rozdziału 34 Agendy 21, którą podpisało 172 przedstawicieli swoich krajów.
Patenty w służbie ekologii mają pomagać chronić wartość, którą ludzie tworzą na potrzeby ochrony środowiska. Dzięki innowacyjnym rozwiązaniom istnieją możliwości, aby na jednej platformie spotkali się przedstawiciele różnych branż i przedsiębiorstw, aby wspólnie realizować cel, ważny dla każdego człowieka – czyli tworzenie takich rozwiązań technologicznych, które nie oddziałują niekorzystnie na środowisko. Zadanie to jest trudne, ale należy zaznaczyć, że wspieranie dążeń do rozwoju ekologicznych technologii powinno odbywać się bez barier, pozbawione politycznego wpływu. To bardzo ważny krok, gdyż oprócz świadomości społecznej, którą rozwija każdy z nas bardzo ważne jest uświadomienie koncernów, firm prywatnych czy monopolistów na rynkach, że prowadzenie działalności opartej o ekologiczne rozwiązania jest nie tylko ich dobrą wolą – co koniecznością. Wpływ dużych koncernów jest nieoceniony na środowisko, gdyż to menadżerowie firm decydują o pochodzeniu opakowań, przetwarzaniu surowców czy korzystaniu ze źródeł energii. Dzięki wymianie myśli i poglądów technologicznych oraz skutecznej ochronie ich twórców, mamy świadomość, że w walce o lepszą i czystszą planetę nie jesteśmy sami.
Źródła:
- https://www3.wipo.int/wipogreen/en/aboutus/
- https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/3457/1/BSP_18_2015_Ignatowicz.pd
- https://pb.edu.pl/owi/wp-content/uploads/sites/12/2020/01/Czym_jest_wlasnosc_intelektualna.pdf
