Uchwały antysmogowe w Polsce

Wielu z was zapewne przyzna mi rację, że nie ma lepszego sposobu na wypoczynek niż wyjazd na wieś. Nieważne, czy pojedziemy tam rowerami, na rolkach czy zrobimy długi spacer, powietrze poza miastem jest co do zasady czystsze. Mam na uwadze to, że władze miast starają się robić co w ich mocy, aby ograniczyć emisję spalin do atmosfery. Uruchomiono programy wsparcia dla aut elektrycznych, zakupiono flotę ekologicznych autobusów miejskich lub wprowadzono segregację śmieci. Nie chcemy, aby podczas naszego urlopu znów było czuć zapach spalin i dymu. Niestety, niekiedy w mniejszych miejscowościach i gminach nadal używane są stare piece do opalania węglem lub co gorsza wykorzystywane do spalania śmieci. Dlatego dziś przedstawię po krótce jak walczy się z zanieczyszczaniem powietrza za pomocą uchwał antysmogowych!

Uchwały antysmogowe to przepisy powołane do życia na podstawie art. 96 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 Prawo ochrony środowiska w brzmieniu:

1. Sejmik województwa może, w drodze uchwały, w celu zapobieżenia negatywnemu oddziaływaniu na zdrowie ludzi lub na środowisko, wprowadzić ograniczenia lub zakazy w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw.

Dzięki normie wyrażonej w tym artykule sejmik województwa ma kompetencję do określania parametrów i rozwiązań technicznych, w których następuje spalanie dopuszczanych na danym obszarze paliw oraz regulowania parametrów ich emisyjności. Dodatkowo może określić rodzaj lub jakość paliw, które będzie można stosować oraz utworzyć katalog paliw, które są niedopuszczone do spalania w określonym obszarze. Sejmik województwa wskazuje też sposób i cel wykorzystywania paliw oraz okres obowiązywania ograniczeń i zakazów spalania w trakcie roku. Co więcej, w uchwale można określić obowiązki podmiotów objętych uchwałą w zakresie niezbędnym do kontroli jej realizacji.

Aby unaocznić konsekwentną realizację i przyjmowanie uchwał antysmogowych warto zaznaczyć, że Sejmik Województwa Małopolskiego jako pierwszy wprowadził uchwałę antysmogową w dniu 15 stycznia 2016r. Przepisy mają wspierać ochronę jakości powietrza. Dodatkowo, na terenie Gminy Miejskiej Kraków wskutek uchwalenia  nowych przepisów nie można spalać węgla i drewna w kotłach, piecach i kominkach od 1 września 2019r.

Czy można wykorzystywać dalej posiadane kotły, które nie spełniają wymogów w uchwale? Tak, ale w ramach tzw. okresu przejściowego, który jest wyznaczony w uchwale antysmogowej. Dla przykładu w Gminie Miejskiej Kraków w dniu 31 sierpnia 2019 r. zakończył się okres przejściowy, dlatego od 1 września 2019r. całkowicie zakazano używania tych paliw. Do końca 2022r. czas na wymianę starych kotłów i pieców mają mieszkańcy Gorzowa Wielkopolskiego i Zielonej Góry. W związku z dużą ilością starych urządzeń, niekiedy okres przejściowy jest bardzo długi – dla województwa śląskiego obowiązuje do 30 czerwca 2028r.

Jakie są skutki wejścia w życie uchwał antysmogowych? Co do zasady zawsze określany jest katalog dotyczący zakazów spalania najgorszych jakościowo paliw. Wymienia się tutaj takie paliwa jak węgiel kamienny i jego mieszanki, węgiel brunatny i jego mieszanki oraz muły węglowe i flotokoncentraty oraz ich mieszanki oraz biomasa stała w formie drewna o wilgotności w stanie roboczym powyżej 20%.

Uchwała obejmuje szeroki katalog podmiotów, zaczynając od mieszkańców, podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, właścicieli budynków wielorodzinnych, wspólnoty i samorządy lokalne, spółdzielnie, jeśli są w użytkowaniu instalacji na paliwo stałe o mocy poniżej 1 MW. Przestrzegać przepisów musi podmiot, który jest odpowiedzialny za eksploatację instalacji. Istotnym zatem jest kryterium użytkowania a nie własności. Może się zdarzyć tak, iż ustanowi się przepis, gdzie odpowiedzialnym za instalacje jest jej właściciel a odpowiedzialność za rodzaj spalanych paliw zostaje przekazana na podmioty je eksploatujące.

Jak kształtuje się sytuacja podmiotu, który nie wywiązał się z obowiązku nałożonego przez uchwałę? Czy są jakieś kary? Tak, sankcje zostały wskazane w art. 334 ustawy Prawo ochrony środowiska, zgodnie z którym: Kto nie przestrzega ograniczeń, nakazów lub zakazów, określonych w uchwale sejmiku województwa przyjętej na podstawie art. 96, podlega karze grzywny. W art. 24 Kodeksu Wykroczeń wskazano, że: „Grzywnę wymierza się w wysokości od 20 do 5.000 złotych, chyba że ustawa stanowi inaczej.” Warto dodać, że na mocy art. 225 Kodeksu Karnego, jeżeli ktoś próbuje udaremnić kontrolę lub przeprowadzenie kontroli, to takie działanie jest zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 3. Organami egzekwującymi opłaty za nieprzestrzeganie przepisów są policja, inspektorzy Inspekcji Ochrony Środowiska oraz straże gminne.

Źródła:

1. U. 2001 Nr 62 poz. 627 Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska
2. U. 1971 Nr 12 poz. 114 Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń
3. U. 1997 Nr 88 poz. 553 Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny
4. https://czysteogrzewanie.pl/podstawy/uchwaly-antysmogowe/